Po otvaranju dašnjeg pretresa pretsjednik Vijeća saopštio je da su pored dosadašnjih prijedloga optužbe i odbrane za dopunu dokaznog postupka podnešena još dva prijedloga od strane branioca optuženog Mihailovića advokata Joksimovića. On traži da se saslušaju 3 američka avijatičara, koji su živi, a za koje je u toku pretresa izrečene pretpostavka da su ubijeni od strane četnika Draže Mihailovića, koji su ih spasili. Pretsjednik suda izražava zadovoljtsvo što čuje da su ovi avijatičari živi, pa potsjeća da je svjedok Jovanović, koji ih je pomenuo, samo saopštio da je njemu u američkoj ambasadi rečeno da se pomenuti avijatičari ne vode u kartoteci živih, zbog čega je pretpostavljao da im se nešto dogodilo. Branilac Joksimović dalje predlaže da se pročita 8 saopštenja njemačkog generala Badera, zapovjednika policije u Srbiji, iz kojih treba da se vidi da su strijeljane i pristaše organizacije Draže Mihailovića. Zastupnik tužioca pukovnik Minić usprotivio se ovim prijedlozima, izrazivši takođe radost što su američki piloti živi i uzimajući tu činjenicu kao istinitu. Sud je zatim donio riješenje o usvajanju prijedloga javnog tužioca da se pročitaju još neki dokumenti, a isto tako usvojio je i prijedloge odbrane o čitanju raznih dokumenata i saslušanja svjedoka. Odmah se prešlo na čitanje doku-menata po prijedlogu javnog tužioca. Najprije je pročitano pismo koje je engleski major Hatson uputio optuženom Mihailoviću. U ovom pismu Hatson javlja Mihailoviću da mu se stavlja na raspoloženje, ako smatra do može koristiti njegovoj organizaciji. Hatson je, izražavao želju da se sastane sa kapetanom Đurišićem i pukovnikom Stanišićem i ostalim četničkim komandantima za koje veli da su se tako uspješno borili protiv komunista i oslobodili svoje krajeve od njih. Hatson dalje kaže da bi po njegovom mišljenju pomoglo, kad bi on lično njima saopštio da je Velika Britanija riješena da 100 % pomaže ujedinjenje svih nncionalnih snaga pod vođstvom generala Mihailovića radi produženja akcije protiv okupatora. Polažući zakletvu vjernosti NDH i Paveliću, četnički komandanti su izjavili da iskreno pristupaju ustaškoj državi. Zatim je pročitan zapisnik od 20 maja 1942 godine sastavljen u selu Lipac između predstavnika NDH i predstavnika ozrensko-trebavskog četničkog odreda, kojim se utvrđuju odnosi između četnika, domobrana i ustaša i „savezničko-njemačko-talijanskih odreda „. Čita se akt od 11 jula 1942 godine kojim veliki župan NDH Gvozdić izvještava hrvatskog ministra unutrašnjih poslova da je u zajednici sa vojnim ustaškim vlastima zaključio sporazum sa četnicima o priznanju hrvatske države i daljnjoj suradnji na suzbijanju i uništavanju partizanskih bandi na teritoriji župe Sana i Luka. „Prilikom sporazuma- kaže Gvozdić naročito sam naglasio četničkim vođama da je u znak pune lojalnosti nužno da kako oni tako i njihova momčad polože zakletvu vjernosti hrvatskoj državi i Paveliću. Četnici komandanti su odgovorili da polaganje ovakve zakletve za njih ne pretstavlja nikakvu teškoću jer oni iskreno pristupaju hrvatskoj državi.“ Na kraju akta se kaže da bi četnicima, koji se nalaze u teškom materijalnom položaju trebalo dati plate, snabdjevanje i priznati im sve beneficije, koje sepriznaju ostalima. U drugom aktu sličnog sadržaja dostavlja se sporazum ustaša sa četničkim komandantom Radom Radićem,a u sljedećem aktu sporazum sa četničkim komandantom Bajom Stanišićem. Upitan da se izjasni o ovim aktima optuženi Mihailović trudi se da ovu odgovornost zbaci sa sebe na svoje komandante. Interesantan je jedan dokument iz ćetničke vrhovne komande datiran 24 septembra 1945 godine. U njemu se kaže da se s obzirom na sadašnje prilike vrši nova podjela teritorijulnih jedinica u istočnoj Bosni i San¬džaku i to na bosanski javorski korpus, zenički, romaniski i drinski korpus. U tom dokumentu određuju se komandanti pomenutih korpusa. Na pitanje pretsjednika, da li možda nije pogrešan datum na ovom dokumentu, optuženi Mihailović potvrđuje tačnost ovog akta. U nastavku jutrošnjeg procesa, ponovo je tretiran slučaj britanskog oficira Atertona. U jednoj depeši četničkog komandanta Ostojića, kaže se za majora Atertona da je tražio pomoć za komuniste, ali nije mogao da dobije vezu sa Maltom. U depeši se dalje kaže da Aterton ima od svoje komande upute da svim silama potstiče borbu protiv okupatora bez obzira na gubitke našeg naroda, a zatim se kaže: On želi da obrazuje novu šumsku vladu na koju bi on kao Englez imao uticaja, a želi da ima uticaj i na našu vladu u Londonu. »Po svemu se vidi da želi grobnicu našeg naroda za račun Engleske«. Mihailović izjavljuje da se ne sjeća te depeše koja je zavedena u knjizi depeša. Pretsjednik je zatim pročitao akt majora Uzelca, koji je vršio istragu povodom nestanka Atertona i njegovog kaplara. Iz tog akta se vidi da se Atertonu izgubio trag poslije sastanka sa četničkim komandantima Dakićem i Šaranovićem kod sela Tatrevina. U izvještaju se dalje ističe da je kod nekog četnika Save Mitrovića, koji se nalazi u pratnji Dakića, nađeno prilikom hapšenja 133 engleske zlatne funte i drugog novca koji su mislili da potiče od Atertona. Četnički bataljon „Karađorđe“ i „Kralj Petar II“ u zajedničkoj akciji s ustaškom bojnom. Pročitan je akt bosanskih četničkih odreda u kome se između ostalog kaže: Komandant bataljona će se odmah sporazumjeti sa ustaškom bojnom i sastaviti plan za napad. Sa ustaškom bojnom učestvovaće bataljon „Karađorđe“, bataljon „Kralja Petra II“, bataljon Tankosića, komandant Rade Radić. – Ne sjećam se tog naređenja izjavljuje optuženi Radić.“ Poslije sloma Njemačke 25 maja 1945 godine domobranski general Grozović izdao je zapovijest banajlučkom zdrugu u akciji protiv partizana. U zapovjesti se nabrajuju pravci akcije i vrijeme kad će početi, pa se kaže: „U akciji pored domobrana uzimaju učešće i četničke formacije pod zapovjedništvom Marčetića. Čita se akt šefa vojnog kabineta pri Predsjedništvu vlade u Londonu najora Živana Kneževića koji - ističući veze sa mnogobrojnim britanskim vojnim servisima- traži specijalni dodatak da bi mogao ofgovoriti društvenim obavezama. Zatim se čita još nekoliko dokumenata iz prepiske majora Kneževića, njegov odgovor Piterboju i pismo lordu Glenkoneri povodom emisiju radio Londona i zbog stilizacije jedne rečenice, kojom je popraćena gramofonska ploča Kraljević Marko i beg Kostadin. Uz tu pjesmu trebalo je emitovati da se ona posiljednjih dana mjeseca aprila pjeva na planini Goliji i u Sandžaku. Zbog takve »indiskrecije« Mihailović i cijeli njegov štab mogli su, prema ocjeni pretsjednika vlade Slobodana Jovanovića. majora Kneževića i Živana Kneževića doći u smrtnu opasnost. Poslije toga pročitano je nekoliko šifrovanih telegrama, koj je ambasador u Kujbiševu, odnosno Moskvi, Simić, uputio vladi u London. U jednom telegramu Simić javlja: »Danas mi je Lozovski predao kratak pismeni odgovor. Ruska vlada raspolaže sasvim drugim informacijama po ovim pitanjima. Dodao je da sve informacije govore da general Mihailović ima sporazum sa Itajijanima o zajedničkoj akciji protiv partizana«. NA ZAHTJEV DRAŽE MIHAILOVIĆA, EMIGRANTSKA VLADA JE OBJAVILA OŠTAR DEMANTI SOVJETSKE NOTE O SARADNJI ČETNIKA SA OKUPATORIMA 4 avgusta 1942 godine Losovski je u prisustvu Novikova predao pi¬smeno obavještenje ambasadoru Simiću u kome se navode slijedeći podaci o izdajničkoj saradnji Draže Mihailovića sa okupatorima:prilikom poraza italijanskih odreda u Višegradu partizani su zarobili 120 četnika generala Mihailovića i pronašli prepisku iz koje se vidi saradnja optuženog Mihailovića sa njemačkim i italijanskim okupatorom. Prilikom poraza 56-tog italijanskog puka kod Bileća, utvrđeno je da su Italijane pomagali četnici. 5 aprila partizanski dijelovi vodili su borbu u okolini Novog Pazara protiv Italijana. U toj borbi Italijani su dejstvovali zajedno sa četnicima. Sredinom aprila 1942 godine partizanske trupe razbile su Italijane u oblasti Nikšića. U ovoj borbi sa Italijanima su operisali i Stanišićevi četnici. U operacijama protiv partizana četnici i odredi Nedićevi dejstvuju zajedno. 20 maja u Mostaru prilikom uništavanja italijanske motorizovane kolone zajedno sa Italijanima dejstvovali su ustaše i četnici generala Mihailovića. Krajem maja u blizini albanske granice četnici pod komandom Stanišića i u saradnji sa italijanskim trupama, vode aktivnu barbu protiv narodnih partizanskih dijelova. General Mihailović ima svog stalnog pretstavnika kod italijanske okupacione vlasti u Hercegovini Dobrosava Jevđevića. Na ovu notu sovjetske vlade o saradnji generala Mihailovića sa Italijanima. Nijemcima i izdajnicima, jugoslovenska vlada u Londonu naredila je ambasadoru da saopšti Lozovskom da će vlada nastojati da u zemlji bude jedinstven otpor i odbije da Mihailović sarađuje sa ustašama ili okupatorima. Na zahtjev Mihailovića vlada je 25 juna objavila oštar demanti. EMIGRANTSKA VLADA U LONDONU ŠIRILA JE LAŽNU PROPAGANDU O AKCIJAMA ČETNIKA DRAŽE MIHAILOVIĆA Pročitano je nekoliko pisama pretsjednika bivše jugoslovenske vlade u Londonu Slobodana Jovanovića. U pismu ambasadoru Rendelu, Jovanović javlja da će prisustvovati konferenciji, na kojoj bi se razmotrila pitanja neposredne veze između generala Mihailovića i jugoslovenske vlade, u drugom pismu ambasadoru Rendelu traži se sadržaj depeše broj 113. koja je upućena Mihailoviću od strane engleskih organa kao i nekoliko drugih depeša. O lažnoj propagandi koju je vršila emigrantska vlada sa Slobodanom Jovanovićem, svjedoči telegram pretsjedništva vlade od 31 oktobra 1942 godine upućen ambasadoru Fotiću u Vašington. U telegramu se kaže: »General Mihailović neprekidno nastavlja da se bori protiv Nijemaca i okupatora. U zapadnoj Bosni vode se krvave borbe protiv ustaša, Nijemaca i Italijana. Ovim odredima komanduju mladi generalštabni oficiri. U cijeloj Bosni i Hercegovini general Mihailović vrši prepade na pojedine varoši i uništava okupatorske garnizone. General Mihailović?! čudi se tužilac. Tako piše ovdje, kaže pretsjednik i nastavlja da čita: »U Srbiji vrši sabotaže na željeznicama najvećeg obima. Zbog toga Nijemci vrše prisilna hapšenja- U Jajincima iskopan je grob za hiljadu ljudi. General Ler, glavnokomandujući, izjav-ljuje da će srpski narod pomoriti glađu i dotući »štukama«. Uništeno je dvije hiljade ustaša i okupatora. Draža moli da se o ovim prepadima ništa no objavljuje«. PISMO BRITANSKOG KAPETA¬NA ROBERTSONA I MIHAILOVIĆEVA INDIGNACIJA Zanimljivo je pismo britanskog kapetana Robertsona upućeno Mihailoviću 14 novembra 1942 godine. U pismu se između ostalog kaže: Pobjedonosna angloamerička armija dala je dosada miliona žrtava za vašu slobodu. Hiljade Anglo-Amerikanaca i Rusa padaju ovih dana da vas oslobodimo ispod tuđinskog jarma. Za ovakav rad ne želim nikakvo priznanje. Ja sam prešao sve opasnosti kroz koje jedan Amerikanac može da prođe, da dođe da vas oslobodi. Za svojo napore bio sam loše nagrađen. Nikakve nagrade ne primam. Moja me je komanda po¬zvala kao dobrog oficira, ali provokatori Đorđevića uspjeli su klasičnim metodama upravo grada Beograda da me smetaju da vršim svoju britansku dužnost. Mjerilo mi je moja britanska armija, i niko drugi nije u stanju da mi to da. Gospodine ministre, u interesu saveznika, a pogotovo u interesu malih naroda, molim da me ne smetate u vršenju svoje dužnosti u borbi protiv okupatora, njihovih saveznika, izdajnika i plaćenika. Zamolio bih da se prestane da me zovu radikalom, demokratom ili komunistom, jer ja sam vojnik i to mi škodi u vršenju naših vojnih zadataka. Pred nama su veliki dani borbe za oslobođenje naroda Evrope. Ostavimo intrige za poslije rata, a sad posao borbe. U tom cilju Vam pišem ovo pismo, i molim Vas da mi odgovorite kakve ste mjere preduzeli da se jednom Britancu obezbijedi vojni rad na terenu pro¬tiv osovine, pošto Vam je poznato da Britanija nikad nije potpomagala sramnu kapitulaciju. Izvjestite moju britiš-misiju ili komandu«. Tužilac: To je akt Robertsona, što jo Mihailović naredio da se likvidira. Pretsjednik: Na ovo pismo optuženi Mihailović 15 novembra 1942 godine uputio jo pismo britanskom oficiru za vezu pri štabu vrhovno komande Hataonu: »U prilogu dostavljam u propisu pismo kapetana Robertsona, koji mi je uputio l4 novembra. Molim Vas, izvjestite me da li se vi slažete sa ovakvim načinom saopštenja i neuljuđnim tonom pisa¬nja i uvrijedama nanijetim jugoslovenskoj vojsci, koja se već godinu dana bori za svoju slobodu, kao i uvredama nanijetim meni lično. Da li se slažete sa napadom generala Đukanovića, o čijem sam vas radu lično obavijestio, iako je to čisto Unutrašnja stvar, a tako isto i svoju vladu. Zašto se meni obraća kapetan Robertson, kad je meni poznato da ste vi šef misije, i saopštite da sa Robertsonora neću da opštim. Molim vas da mi po prednjem dostavite pismen odgovor«. Primjedba na poleđini pisma napisana rukom Mihailovića»Naši saveznici Englezi. Za arhivu čuvati da se vidi kakvog su komunističkog propagatora poslali iz Kaira. Opisati i druge njegove postupke. Pročitana je zabilješka o razgovoru pomoćnika' ministra Milanovića sa Sardžentom u Ofisu Fore. Mihailović je predao memoar o kampanji radio-stanice Slobodna Jugoslavija i tražio da se može reagirati preko stanice Karađorđe. Sardžent Sar je odgovorio da su komunisti mnogo aktivniji od generala Mihailovića, da se jedino oni bore u Jugoslaviji, i da se Mihailović od oktobra prošle godine više ne bori. Zatim se Sardžent trudio da ublaži utisak, koji je ostavio, ali da bi se nešto uspješno moglo učiniti, poltrebno je dokazati da su četnici zaista bore. Pročitani su odlomci iz napisa »Tajmsa« i drugih listova, koji po¬kazuju kako su uspjesi partizana u Bosni, kao na primjer zauzimanje Jajca, pripisivali četnicima Draže Mihailovića. Razumije se da je emigrantska vlada, u svome biltenu potvrđivala ove laži i isticala »uspjehe komandanata jugoslovenskih trupa u otadžbini«. Emigranteka vlada i Draža Mihailović poklanjali su najveću pažnju finansiskim pitanjima. Pročitano je više telegrama kojim optuženi Draža traži eksploziv i materijal iz Londona. U jednom telegramu traži ubacivanje 22 milionn dinara. _ Depešom od 22 juna 1942 godine javlja vladi da novac u italijanskim lirama u iznosu od 5 miliona dostavi vojvodi Birčaninu u Splitu i majoru Karlu Novaku u Ljubljani. Slobodan Jovanović javlja optuženom Mihailoviću 19 septembra 1943 godine, da mu je određena pomoć od 80 hiljada funti i da će mu se preko Berna dostaviti milion švajcarskih franaka. Vlada u Londonu materijalno je obezbjedila ljude ubačene u zemlju, i to više i niže oficire po 250 funti sterlinga. podoficire 200, a vojnike 150 funti. U slučaju smrti ili onesposobljenja obećavana je puna penzija i besplatno školovanje djece. Depešom od 7 oktobra 1942 Slobodan Jovanović javlja da se u »Beogradu može obrazovati fond od 100 miliona dinara za pomaganje Vaše akcije«. Kao odgovor na to došla je depeša optuženog Mihailovića: »Neophodno mi je potreban novac u dinarima za Srbiju. Neka Perić odmah počne pregovore«. Iz mnogobrojnih pročitanih tele¬grama dobija se utisak da su i optuženi Mihailović i emigrantska vlada najveću pažnju poklanjali ovim finansiskim pitanjima. Mihailoviću se stavljaju na raspoloženje ogromne sume u zlatu, dolarima, funtama, francima, dinarima i lirama. 1 decembra 1942 optuženi Slobodan Jovanović javlja da Gašić uzme odmah od Maksimovića 2,500.000 dinara sa lozinkom »za rudnik magnezita«, a drugim telegramom da je spomenuto lice primilo 5000 dolara i poslali još 5 miliona lira. Treba li još poslati?« U aktu od 16 decembra 1942 Jovanović javlja: »Došla je intervencija iz Albanije. Deponovano milion franaka«. Od Karađorđeve zvijezde do Hitlerovog gvozdenog krsta. Zatim je pročitao nekoliko depeša optuženog Jovanovića kojima svoje komandante predlaže za odlikovanje Karađorđevom zvijezdom ili za unapređenje zbog »junačkog držanja u borbi sa neprijateljem«. Na lični prijedlog kralja odlikovan je Pavle Đurišić i proizveden u čin pukovnika ukazom od 31 decembra 1943. Isto godine list »Lovćen«, koji je izlazio na Cetinju, donio jo vijest o visokom odlikovanju Pavla Đurišića: »četnički komandant Pavle Đurišić, koga je general Nedić unapredio u čin potpukovnika, dobio je od strane vrhovno komande njemačkih oružanih snaga naročito priznanje za svoje vojničke vrline te je odlikovan od firera ordenom gvozdenog krsta.“ Interesantan je put razvitka Pavla Đurišica. primjećuje pretsjednik, od Karađorđeve zvijezde do gvozdenog krsta firera (smijeh u dvorani). 9 jula 1942 optuženi Mihailović depešom obavijestio vladu u Londonu da se organizacija jngoslovenske vojske proširila i na zarobljeničke logore u Njemačkoj. Pet dana kasnije Slobodan Jovanović je radiogramom obavijestio optuženog Mihailovića o brojnom stanju van otađžbine - ukupno oko 1500 ljudi da su svi napori o prikupljanju dobrovoljaca ostali bezuspješni. Pretsjednik:Ova jugoslovenska vojska van otadžbine brojala je sve-ga oko hiljadu i nekoliko stotina (u publici smijeh). Pročitano je pismo optuženog Mihailovića bivšem kralju Petru: »Sa iskrenim zadovoljstvom, piše optuženi Mihailović. saznao sam iz Vašeg telegrama da su na Vašu vjeridbu sa Njenim kraljevskim Visočanstvom princezom Aleksandrom, pristali Vaša uzvišena mati, njeno veličanstvo kraljica Marija, njeno kraljevsko Visočanstvo princeza Aspazija, grčki Kralj i kum Vašeg Veličanstva. Zahvalan sam Vašem Veličanstvu što ste se povodom svoje tako sudbonosne odluke obratili za moje mišljenje, zato što sam u neposrednom dodiru sa narodom. Prije svega molim Vaše Veličanstvo, zahvaljujući u ime naših heroja i svoje lično da pozdravima koje ste nam uputili, da vjeruje da ćemo mi našu svetu zastavu po planinama Jugoslavije nositi do krajnje i potpune pobjede«. Zatim je pretres prekinut i nastavlja se sutra ujutro.