Specijalni dopisnik Tanjuga javlja : Na jučerašnjoj sjednici Političko -teritorijalne komisije za Italiju jugoslovenski delegat Aleš Bebler dao je slijedeću izjavu : Dozvolite mi, gospodo, da započnem treći dio svoga izlaganja o talijansko - jugoslovenskoj granici . Sa ovim trećim djilemo mi nailazimo nanastavak apsurdnosti i nepravdi „francuske linije«, nailazimo šta više na vrhunac apsurdnosti i vrhunac nepravde . Tu vidimo da » francuska linija“ pravi zaokret oko brda, zatim ponovno silazi na jug , presijeca rijeku, prolazi kroz jednu gradsku anglomeraciju koju siječe na dvoje , i zatim ponovno silazi zavijajući prema zapadu, tako da obrazuje jedan luk koji odvaja tu anglomeraciju od teritorije koja se namjerava dodijeliti Jugoslaviji . Koji to grad ova linija presjeca na dva komada ? To je jedini grad slovenačkog dijela Juliske Krajine , pošto sva druga naselja, mada nose naziv gradova , nemaju više od tri hiljade stanovnika . Taj grad vodi porijeklo od jednog slovenačkog sela , o čemu svjedoči njegovo slovenačko ime Gorica koje na starom slovenačkom jeziku , kao i na savremenom slovenačkom jeziku znači »vinograd «. Tamo se nastanio oko godine 1000 neki njemački feudalni gospodar i oko njegova dvorca obrazovalo naselje koje , se , je od toga vremena postalo glavno mie sto provincije , koja je uvijek nosila ime: Provincija Gorica. U srednjem vijeku je to bilo sjedište kneza kneževine Gorice . To je bilo sjedište austriskih »landeshauptmana“ u vrijeme habsburške carevine, to je bilo sjedište fašističkog prefekta iste provincije Gorice. To je , znači, oduvjek glavno mjesto provincije , koja je u cjelini, izuzev nenog glavnog grada dodijeljena Jugoslaviji . Glavno mjesto odvojeno je od provincije . Zašto je centar ove provincije nikao na ovome mjestu? Ja vas molim, gospodo, da bacite pogled na geografsku kartu pa ćete vidjeti da je to mjesto gdje se stiču dvije rijeke Soča , koja silazi sa sjevera i Vipava , koja teče sa, istoka. Šta više to je mjesto Centralne doline slovenačkog dijela Juliske Krajine , koja je u svojoj cjelini brdovita zemlja , znači to je ključ dviju dolina koje obuhvataju čitavu provinciju i to je u isto vrijeme jedini ravni teren na kome je moglo da nikne veliko naselje. Zbog svih tih razloga , Gorica je oduvijek bila saobraćajni čvor cijele ove provincije. Kada su izgrađeni moderni putevi bila je čvor puteva , a zatim u posljednjem vijeku postala je njen jedini saobraćajni čvor. Kao jedino gradsko naselje i administrativni centar provincije , Gorica je uvijek bila i danas je ekonomski , trgovacki centar oblasti. Ona pretstavlja tržište poljoprivrednih proizvoda, stočnih proizvoda, drva i voća i to kako za potrošnju grada tako i za izvoz izvan oblasti. Gorica je jedini industriski centar koji proizvodi namještaj izraden od drveta iz same provincije , hartiju za koju se kao sirovina koristi isto drvo, i tekstil za koji se potrebna sirovina uvozi iz prekomorskih zemalja. Čitava ekonomija provincije je prema tome vezana za taj grad . U talijanskom memorandumu nalazimo žalbe na činjenicu da je Gorica odvojena tom linijom od svoje oblasti , odvojena od izvora svoje vode, svoje male šume u okolini koja stanovnicima grada služi za svakodnevnu šetnju , od svoga groblja itd. Te žalbe su po našem mišljenju potpuno opravdane, ali mi pored toga smatramo da jedan grad ne može živjeti jedino od pijaće vode, svoga šetališta i svoga groblja. Potrebno mu je nešto drugo , potrebno mu je da se ishranjuje , potreban mu je ogrijev , potrebno mu je da ima izvore za pokriće svojh potreba i zadovoljenje svoje potro šnje, ukratko potrebno mu je da ispuni svoje funkcije grada , jer inače je mrtav, Oblast ima potrebu za gradom i grad ima potrebu za oblašću, sa čitavom svojom oblašču čiji je ona centar po svojoj prirodi i isto Bebler zatim kaže, da je cjelokupna oblast čisto slovenačka i u etničkom pogledu , tj . najčistija oblast čitave Juliske Krajine , o čemu odmah daje statističke podatke . Da bih vam pokazao mišljenje le dnog objektivnog lica, citiraću francuskog profesora Žorža , koji u svojoj nedavno izašloj knjizi »Problem mira“ kaže: »Ovakva situacija graniči se sa paradoksom. Grad Gorica razvio se kao mjesto, tranzita i prolaza, on je mjesno tržište , centar razmjene izmedu planinskog zaleđa i male doline Vipave. Odvojiti ga od zaleđa znači uništiti njegovu trgovačku funkciju i osuditi ga na izumiranje . Zašto činiti to? Postoji li bar jedan razlog da se to čini ? Kaže se da postoji jedan razlog , tj. da je grad talijanski , da narod govori, talijanski . Želim prije svega da ukažem na to da se tamo gdje etnički argumenat govori u prilog Jugoslaviji napr . u slučaju Benečke Slovenije , koji smo, juče razmatrali -etnički faktor prenebjegava , a da se tamo gdje se govori u prilog Italiji kao što je to slučaj u Gorici od njega stvara važno pitanje, tu se on stavlja u dejstvo , da bi se presjekao jedan grad. Uostalom koja je vrijednost toga, argumenta sama po seb ? Pogledajmo dva popisa koji se najčešće navode. Prema popisu iz 1921 godine, kojim je novouspostavljena vlast osvajačke Italije želila da sto više prikaže talijanski karakter, u gradu je bilo 75% Talijana . Medutim, taj popis se ne može uzeti u obzir. Ja sam već imao prilike da izjavim da je taj popis u svojoj cjelini jedan grubi fasifikat . Citirao sam ovdje već mišljenje stručnjajka talijanske delegacije u Parizu g. Šifrera , falsifikate koji je rekao da popis , sadrži grube falsifikate. G. Šifrer je blagoizvolio uputiti jedno privatno pismo u kome je izjavio da je to u stvari rekao, ali da je istovremeno kazao kako je taj popis sadržavao mnogo, elemenata istine«. Ostavljam da sami procijenite vrijednost jednog popisa o kome se samo može reći da je sadržavao elemente istine . G. Šifrer nabraja u svome pismu, čini mi se, sedam mjesta u čitavoj Juliskoj Krajini za koje se sa sigurnošću može izjaviti da rezultat za njih nije bio lažan. Ali rezultat za Goricu je lažan i to u apsolutno gruboj mjeri . Uzmimo dakle popis iz 1910 godine, koji su stručnjaci komisije za Jujsku Krajnu jedino i uzeli u obzir. Međutim, prvo moram da učinim jednu rezervu . Ni ovaj pupis nije apsolutno tačan , jer je rađen prema razgovornom jeziku , a ne prema materinjem jeziku , razgovorni jezik , kao, što sami znate, jeste prilično neodređen pojam . Svaki Slovenac koji je umio da se služi taljanskim jezikom , mogao je biti upisan kao lice čiji je razgovorni jezik talijanski . Uostalom, pošto se tako često pozivam na autoritet g. Šifera , što znači na autoritet protivne stranke, citiraću opet njega. On je rekao da je bilo dvosmislenosti u tome što se upotrebijavalo mjerilo razgovornog jezika , da ta dvosmislenost uopste favorizuje vladajući elemenat na štetu elementa nad kojim se vlada. A 1910 godine dominirajući elemenat u Gorici i cijeloj oblasti bio je talijanski . Mada je u to vrijeme bila vlast austriska ona se u Gorci i u oblastima oslanjala naročito na talijanski elemenat protiv Slovenskog elementa. U doba kada su u Asuriji bila uspostavena vijeća , tj . 18.. godine vijeće oblasti Gorice imalo je uvijek talijansku većinu , mada je u pojasu unutar ondasnjih granica jedva jedna sedmina stanovništva bila tajanska , pošto je oblast u to vrijeme obuhvatala dio Furjandije i prostirala se do Cervinjana , Talijani su u vijeću uvijek imali jedno sjedište vise od Slovenaca , a austriska uprava se uvijek postarala da račun ispadne tako. U početku je bilo 11 taljanskih vijećanika prema 10 slovenačkih , a docnije 15 Talijana prema 4 Slovenca. U goričkoj opštini, može se govoriti o čisto talijanskoj upravi bez slovenačke kontrole, pošto je u opštinskim vijećima bila u rukama talijansko-njemačke koalicije , jer je u to vrijeme bilo nekoliko hiljada Nijemaca među funkcionerima i trgovcima grada. I te su opštine sprovodile popis. Evo šta o tome kaže g. Šifrer, koji govori o nesporazumu: „Kada se govori o tome popisu, onda je samo tačno u pogledu forme da ga je austriska uprava sprovela . To nije tačno u pogledu suštine, u pogledu prakse, pošto je popis bio povjeren opštinskim vlastima, koje su bile talijanske «. Medutim, čak ako upotrebimo taj popis koji je izvršila talijanska opština Gorice na bazi razgovornog jezika, a ne materinjeg jezika , izlazi da je u Gorici bilo samo 48% Slovenaca, a 51 % Talijana , ako dodamo talijanske stanovnike koji nisu bili austriski građani, tj. skorašnje useljenike, koji su došli s druge strane granice . Tačnije izraženo u apsolutnim ciframa prema tome popisu bilo je 14.812 Talijana , a 10,848 Slovenaca i 3.238 Nijemaca . Evo talijanskog karaktera toga grada. Ali grad Gorica bio je opkoljen čisto slovenačkim predgrađima i selima. Za vrijeme talijanske vladavme od 1926 godine proširene su granice goričke opštine koja danas ne obuhvata samo. centar opštine Gorice. Grad Gorica u svojim talijanskim granicama ima prema popisu iz 1910 godine jasnu i jaku slovenačku većinu. Ona broji 24.403 Slovenca prema 17.506 Talijana. Ja sam već rekao da je grad ovakvog sastava sa etničke tačke, gledišta, etničko ostrvo na slovenačkoj teritoriji. Teritorija na sjeveru, istoku i na jugu do granice oblasti, jeste Slovenačka. Na zapadu ona je od talijanske etničke tertorije razdvojena slovenačkm opštinama Štandreht i Podgora. Eto dakle grada sa slovenačkom većinom i glavnog mjesta čisto slovenačke oblasti. Međutim, ne otsjeća se samo taj grad koji je slovonački sa etničke tačke , gledišta. Čini se još nešto više da bi se Gorica mogla dati ...: siječe se još više nego gorička opština, siječe se sve ono šio smo obilježili kao sektor broj 3, sijeku se opštine кao su udaljene od Gorice i koje nikada nisu bile sastavni dio teritorije Goričke opštine koje su čisto slovenačke i to na takav način da se izvodi slijedeća operacija: da bi se Italiji priključilo ovih 14.000 Talijana iz centra grada Gorice žrtvuje se Italiji 19. 445 Jugoslovena. Prema tome žrtvuje se 5.000 Jugoslovena više nego Talijana koji se ≫spašavaju“, ako se može govoriti o spašavanju nekoga. Zar su oblasti Gorica i Jugoslavija zaslužile da im bude zadat, takav udarac? Zar je jugoslovenski narod u borbi za savezničku stvar tokom ovoga rata zaslužio da mu predlažu i da pokušavaju da mu nametnu slične granice?t Zar je stanovništvo goričke oblasti i same Gorice zasluzilo takav postupak? Gorica kao slovenski grad i kao centar te srovenske oblasti je centar borbe Slovenaca Juliskc Krajine protiv snaga osovine, protiv Musolinijeve i Hitlerove vojske. Mogao bih vam koliko god želite navesti svjedočanstava koja bi vam dokazala da je oblast na čelu sa najsvjesnijim Slovencima. vodila bornu protiv tadašnjih ugnjetača osovine i da je u borbi koja je trajala četiri godine žrtvovala najmanjc 20.000 ljudskih života. Mogao bih vam satima govoriti o onome što se odigralo u Gorici i oblasti u trenutku sloma Musolinijeve Italije. Mogao bih vam opisati ushićenje i radosti kada je izgledalo da je sloboda ponovno stečena. Mogao bih vam zatim govoriti o krvavim bitkama koje su pretstavljale vrhunac borbe Slovenaca ove oblasti dvije godine prije dolaska Titove Armije, a s druge strane vrhunac u danima kada su poslije oslobođenja Gorice naporom oslobodilačkih snaga same oblasti Nijemci , stigli duž željezničkih pruga sa sjevera i juga da bi se ponovno dočepali grada Gorice. Tada, kada je već stečena sloboda bila ponovno ugrožena od neprijatelja možda okrut nijeg od prethodnog, narod je pokazao maksimum svoga junaštva. Pošto je citirao jedan njemački dokumenat o borbi naroda Gorice za vrijeme oslobodilačkog rata, Beber je završio: ≫Gospodo, neću vam o tome ništa više drugo reći. Ranije smo već imali prilike da govorimo o nepravednom Rapalskom ugovoru koji nam je oduzeo tu oblast. Glavni grad oblasti postaje simbol nesreće. Tokom 25 godina ona je proživljavala mučeništvo pod svirepom vladavinom talijanskih fašista. Gorica, ostaje takode simbol tog mučeništva u srcima Jugoslovena. Zbog toga bi, gospodo, gubitak Gorice, među svima nepravdama, — rekao. bih medu svima uvredama koje bi nam nanijela ≫francuska linija≪ — bio najteže primljen od svih naroda Jugoslavije, a naročito od malog slovenačkog naroda≪.